“PHIM HẠI NÃO” LÀ CÁI QUÁI QUỶ GÌ VẬY? (Phần 1)
“PHIM HẠI NÃO” LÀ CÁI QUÁI QUỶ GÌ VẬY? (Phần 2)
“PHIM HẠI NÃO” LÀ CÁI QUÁI QUỶ GÌ VẬY? (Phần 3)
Mơ mộng/Ảo giác (Dream/Delusion)
Ai cũng đều tự hỏi những giấc mơ của mình có ý nghĩa gì. Suốt một thời gian dài con người luôn tìm cách giải mã giấc mơ – một trong những hiện tượng thú vị và bí ẩn nhất trong cuộc sống tâm linh của loài người, một thứ ngôn ngữ có tính biểu tượng và ẩn dụ cao.
Vì vậy mà chẳng có gì lạ khi đây là một chủ đề yêu thích của dòng phim tâm lý khó hiểu (Psechedelic/Psychological Thriller). Nếu không biết cách sử dụng, mơ/ảo giác sẽ đơn thuần biến thành một phương tiện dẫn truyện tầm thường, thiếu tinh tế và ngược lại khi làm đúng thì phần thưởng sẽ rất tuyệt vời, các giác quan của người xem sẽ được kích thích và đẩy lên mức cao nhất.
Đầu thế kỷ XX, nhà tâm lý học người Áo đã nghiên cứu nhiều về giấc mơ và khẳng định: mơ là nhu cầu hiện thực hóa những khao khát chưa đạt được và ác mộng là mong muốn giải quyết/xóa bỏ những rắc rối đời thực của con người.
Tái cấu trúc lại những ký ức, trải nghiệm đau buồn bằng những điều tốt đẹp hơn. Về điểm này, một số đạo diễn như David Lynch, Terry Gilliam… đều có biệt tài làm người xem rối tung lên vì sự đan xen giữa thực và ảo.
Một khi con người ta gặp phải một cú sốc tâm lý tinh thần quá lớn và không thể xử lý được nó, bộ não sẽ tạo ra một thế giới tưởng tượng giúp ta quên đi thực tại khắc nghiệt. Những đặc điểm cấu thành nên thế giới ảo đó (từ nhân vật, khung cảnh cho đến từng chi tiết nhỏ nhất) phản ánh đầy đủ con người, tính cách nội tại và cách nhìn nhận thế giới của chủ thể, chỉ khác một điều: những rắc rối sẽ được giải quyết/biến mất và ước mơ/mong muốn trở thành sự thật.
Du hành thời gian (Time Travel)
Không có chủ đề nào lại cám dỗ và được sử dụng nhiều trong phim khoa học viễn tưởng như là du hành thời gian. Cũng phải, vì quay về quá khứ để sửa chữa sai lầm, làm điều đúng đắn, gặp lại những người thân đã mất hay biết trước tương lai… luôn là những ham muốn vĩnh cứu của loài người chúng ta.
Về mặt công nghệ và thậm chí là trên giấy tờ lý thuyết thì đến ngày nay chúng ta vẫn chưa có bất cứ cơ sở xác đáng nào cho việc làm cách nào để có thể du hành thời gian, mặc dù có nhiều giả thuyết cho rằng nếu (giả sử) có một cách nào đó để chuyển động nhanh hơn ánh sáng thì chúng ta sẽ bắt kịp các hình ảnh của quá khứ và như thế tức là đã quay ngược lại thời gian hay một số giả thuyết khác… Và kể cả giải quyết được vấn đề về khoa học công nghệ thì những nghịch lý về thời gian thì sao?
Nhưng giả sử cứ cho là trong phim một người có thể quay ngược về quá khứ và giết chết bố mình trước khi gặp mẹ anh ta. Điều đó có nghĩa là nhân vật chính sẽ không ra đời. Vậy thì kẻ nào sẽ quay lại quá khứ giết bố anh ta? Ngược lại nếu ông bố không bị giết thì nhân vật chính lại được ra đời và quay về quá khứ giết chết bố mình…
Để giải quyết nghịch lý không thể giải thích này thì các nhà vật lý lý thuyết và phim ảnh dựa vào giả thuyết các vũ trụ song song (Parallel Universes). Tức là vũ trụ có nhiều phiên bản và tại mỗi thời điểm nhất định chúng ta chỉ tồn tại trong một phiên bản, mỗi quyết định dù nhỏ hay to ta chọn đều dẫn ta đi vào phiên bản tương ứng với lựa chọn đó. Nhưng ngay cả khi lựa chọn còn lại không xảy ra thì cái phiên bản vũ trụ và tương lai kia vẫn tồn tại.
Khi nhân vật chính du hành thời gian quay về quá khứ và giết bố mình, anh ta tạo ra một phiên bản vũ trụ mới. Tại phiên bản mới này bố của anh ta bị giết bởi một kẻ lạ mặt, điều ta phải chú ý ở đây là: kẻ đó không phải con của ông ta mà là con của phiên bản khác của ông ta ở vũ trụ song song.
Phim du hành thời gian hay không cần nhiều tiền, không cần hào nhoáng mà nó hay ở tự thân cái lý thuyết và twist và dấu ấn của đạo diễn đặt vào. Như bộ phim ngắn dài 28 phút La Jetée (1962) của đạo diễn Chris Marker chỉ bao gồm các tấm ảnh tĩnh đen trắng nhưng tác động lên người xem thật ghê gớm.
Cả phim chỉ có một cảnh động duy nhất (do đạo Marker chỉ đủ tiền thuê máy quay cho một ngày), giọng dẫn truyện từ đầu đến cuối vậy mà vẫn là một trong những tuyệt phẩm cực kỳ ám ảnh về du hành thời gian: không ai có thể thoát được số phận của chính mình. Hay những 12 Monkeys, Primer (kinh phí 7000 đô!), Time Bandits, Timecrimes, Donnie Darko, Mr. Nobody…
Luân hồi & Nghiệp chướng (Samsara & Karma)
Nghiệp chướng (Karma), Luân hồi (Samsara), Đầu thai (Reincarnation), Kiếp trước kiếp sau (Afterlife) là những triết lý lớn của Phật giáo hay Ấn Độ giáo có ảnh hưởng nhiều đến phim ảnh.
Mỗi con người như một giọt nước trong đại dương bao la vô tận, không có điểm bắt đầu và cũng không có nơi kết thúc.
Vòng đời của mỗi giọt nước nhỏ bé ấy là một chu kì bất tận: nước theo mưa từ mây rơi xuống đất, theo sông chảy ra đại đương, ở đây nước lại bốc hơi tạo thành mây và rơi xuống tiếp thành mưa ở vẫn những đại dương ấy.
Đời ta không chỉ của riêng ta mà cùng rất nhiều người khác tạo thành một bản đồ mây, sẽ còn đầu thai và tái ngộ ở những kiếp sau. Những hành động/quyết định của ta sẽ còn tác động và ảnh hưởng qua lại mãi về sau. Cho dù đó là thiện nghiệp hay ác nghiệp thì nó đều khai sinh ra tương lai của chính mình.
Con người phải chịu sự đau khổ chia ly bởi sự sống và cái chết, cũng chính từ đó con người khao khát muốn tìm lại nguồn sống bất tử. Nhưng rồi họ lại nhận ra cái chết chỉ là một phần của cuộc sống.
Chết chưa chắc đã là hết. Quan trọng là bạn đã sống hết hay chưa. Thêm nữa dường như lúc nào cũng có một cánh cửa mở ra cho chúng ta. Cái này đóng lại, cái khác sẽ mở ra. Cái còn lại vĩnh cửu chính là tình yêu. Tình yêu đánh bại cái chết. Tình yêu chiến thắng cái ác và số mệnh.
Bản chất thật sự của cuộc sống không bất tử đó là: hâu quả của những lời nói và hành động của ta sẽ còn tác động qua lại và kéo dài đến tận mãi về sau.
Con tạo xoay vần bởi những thế lực vô hình. Chúng thích làm tim ta quằn quại. Những thế lực ấy có mặt trước khi ta sinh ra từ lâu và sẽ còn tiếp diễn sau khi ta trở về với cát bụi.
Những bộ phim kiểu này như Cloud Atlas, The Fountain, Melancholia, Babel… ám ảnh nhưng cũng thật đẹp. Nó như một bài thơ. Nó như một đoạn nhạc. Nó như mấy tiếng thiền mang lại cho ta cảm giác bình yên và thanh thản trong tâm hồn, cứ tự nhiên thấm vào trong đầu ta như một dòng suốt mát lạnh, dịu nhẹ. Lúc này bạn chỉ muốn vục đầu xuống nước mãi, để cho từng giọt nước khẽ chảy qua mắt, qua tai, qua miệng…
Nguồn: Mann Up
